Blog 15 juli 2017

Onvoorspelbaar

Je weet nooit in het leven hoe het loopt. Dat bleek deze week wel weer bij Ajax. Een ogenschijnlijk gezonde voetballer, zakt in elkaar op het voetbalveld. Dit zijn niet dingen die je verwacht, niet bij iemand van 20 jaar. Afgelopen week kreeg ik geregeld vragen van kennissen en cliënten, die zich ook afvroegen hoe zoiets nou kan gebeuren. En was het niet vreemd dat uit de eerste onderzoeken naar voren kwam, dat zijn hartfunctie en hersenfunctie goed leken, en uiteindelijk dus niet? Dat laatste is wat vreemd, maar misschien wel bewust pas later bekend gemaakt.

Hoe zoiets kan gebeuren dat is voor mij natuurlijk ook een raadsel. De laatste jaren gebeurt het vaker in de topsport. Ondanks alle testen die gedaan worden, is er geen garantie dat je als topsporter niks kan overkomen. Voor zover ik weet, waren alle ajax-spelers een week voor het beruchte incident, allemaal nog getest. Geld speelt daarbij geen rol, dus die jongens zullen echt wel goed getest zijn. Dat dit soort incidenten dan toch kunnen gebeuren, lijkt mij dan een combinatie van ongelukkige factoren.

Factoren die mee kunnen spelen zijn uiteenlopend. Denk daarbij aan weersomstandigheden, warmte of kou, droog of benauwd. Al deze weertypes hebben invloed op ons lichaam tijdens het intensief sporten. Bij warm benauwd weer gaan we meer zweten, we raken meer vocht kwijt, we raken zouten kwijt. Een simpel gevolg kan kramp zijn. Een onschuldig iets, dat vaak met rekken van de spier, water drinken en iets zouts eten weer over gaat (zeker als het sporten gestaakt wordt). Kou zal misschien minder vaak voor problemen zorgen bij sporten, maar ik kan me voorstellen dat in de watersport nog wel eens het gevaar van onderkoeling bestaat. Zeker bij langdurig zwemmen in koud water. Dit zijn slechts simpele voorbeelden van wat er kan gebeuren bij bepaalde weersomstandigheden. Het lichaam werkt dus anders onder bepaalde omstandigheden.

De lichaamssamenstelling van een persoon kan ook enorme invloed hebben. Denk daarbij aan de verhouding van spier- en vetweefsel. Iemand met wat meer vet heeft nog wel wat reserve voor zware omstandigheden (zoals intensief sporten). Iemand met weinig vet (denk eens aan hardlopers) heeft dat niet. De organen hebben vet nodig in zware omstandigheden. Als dat er te weinig is, kan dit heel gevaarlijk worden. Er is ook bijna jaarlijks een incident bij de Dam tot Damloop, met zelfs een aantal keer een dodelijk afloop. Het blijft een hele kunst om goed naar het eigen lichaam te luisteren. Ongetraind zware inspanningen leveren, is gewoon gevaarlijk. Hetzelfde geldt dus ook in periodes waarbij een sporter overtraind is (en een laag vetpercentage heeft).

Ook voeding kan nog wel eens van invloed zijn. Vooral met sporten is het belangrijk dat we voldoende mineralen binnen krijgen (ook de B-vitamines zijn belangrijk voor de energieomzettingen tijdens sporten). Tekorten van natrium (zout), kalium, calcium en vooral ook magnesium zorgen voor afname van de sportprestatie. Magnesium is misschien wel het mineraal waar het vaakst een tekort aan is. Een flink tekort aan magnesium kan zelfs leiden tot een onregelmatige hartslag (fibrilleren). Een magnesium tekort kan niet alleen ontstaan door te weinig eten. Een probleem met de maag kan hier zelfs al voor zorgen. De maag is zeer belangrijk voor de opname van mineralen, een juiste zuurgraad van het maagzuur is verschrikkelijk belangrijk. Dus ook een tekort (of teveel) aan maagzuur zorgt voor minder magnesiumopname. Een niet goed functionerende dunne darm zal ook niet helpen voldoende magnesium op te nemen. Ik vraag cliënten regelmatig of ze problemen hebben met de darmen (dit kan bijvoorbeeld een oorzaak zijn van rugklachten). Ik sta er altijd van versteld hoeveel mensen hier regelmatig problemen mee hebben. Zodra we klachten krijgen van de darmen, is er meestal al een hele tijd sprake van een verstoorde opname van voedingsstoffen.

Persoonlijke omstandigheden kunnen ook nog van grote invloed zijn. Iemand die niet goed in zijn vel zit, zal anders presteren tijdens intensief sporten. In periodes van stress zijn we minder fit, ons lichaam is dan met hele andere dingen bezig dan spieren versterken. We slapen minder goed, de bloeddruk gaat constant omhoog, de bloedsuikerspiegel stijgt, enzovoort. Natuurlijk zijn er nog andere factoren te bedenken die invloed hebben.

Een laatste belangrijke factor die ik kan bedenken is de aansturing via het zenuwstelsel van longen en hart. Dit gebeurt vanuit onze hersenen en vanuit de regio van de 1e t/m de 5e borstwervel. Stel, we lopen hoofdletsel op (bijvoorbeeld een hersenschudding). Gegarandeerd dat de eerste tijd de aansturing van een heleboel vitale functies in ons lichaam niet optimaal is. Ook dit geldt voor minder zware hoofdletsels, zoals een bal die keihard tegen het hoofd wordt geschoten, een voetbalschoen tegen het hoofd in het heetst van de strijd. Een hard schot tegen de borstkas of een schop hier tegen kan ook de aansturing van de bijbehorende organen wat verstoren.

Als we al deze factoren met elkaar gaan combineren, kan bijna iedereen wat overkomen. Het kan dus gebeuren dat we op een bepaald moment van de dag, ons lichaam misschien niet in staat is om onder zware omstandigheden goed te functioneren. Topsporters zoeken sowieso de grens op van wat kan. In combinatie met andere factoren kan dat zomaar ernstige gevolgen hebben. Het blijft uiteindelijk belangrijk goed naar ons eigen lichaam te luisteren en er onder extremere omstandigheden niet alles van te vragen als het eigenlijk niet gaat. Als dit meer factoren zijn, kunnen we echt ook niet altijd aanvoelen dat ons lichaam het niet aan kan. Ik denk dan ook niet dat het te voorkomen is, dat dit soort dingen gebeuren. Zelf probeer ik altijd te luisteren naar mijn lichaam. Afgelopen februari liep ik door de sneeuw in Schoorl de halve marathon en ik liep niet lekker. Het was koud, ik heb een laag vetpercentage en ik voelde dat mijn lichaam niet meer wilde (ik koelde zelfs af merkte ik). Ik heb uiteindelijk vanaf 12 km rustig de route uitgelopen. Ik zal nooit weten wat er gebeurt zou zijn, als ik voorin mee was blijven rennen. De omstandigheden waren toen blijkbaar niet goed voor me. Dit kan iedereen een keer overkomen. Vergeet daarom tijdens het sporten nooit de omstandigheden, we kunnen niet altijd maximaal presteren.

Fijn weekend.

Richard Wuisman.