Blog 22 december 2016
Licht in de duisternis
Het is bijna kerst, de tijd van een hoop licht. Overal waar je komt branden lichtjes in bomen, op huizen, in tuinen en noem maar op. Voor een hoop mensen is er weinig licht en hebben daar iets voor nodig. Een hele grote groep mensen, bijna 1 miljoen mensen in Nederland, gebruikt antidepressiva. Niet alle mensen die dit geneesmiddel gebruiken zullen dit doen, omdat ze depressief zijn of neerslachtig, maar toch wel een erg groot deel. Een hoop mensen hebben helemaal niets aan dit geneesmiddel. Dat werd van de week in de media beweert door epidemioloog Dick Bijl. Als eerste schrok ik erg van de grote hoeveelheid mensen die dit middel gebruiken. Daarna vroeg ik me meteen af, wat doet dit middel nu precies?
Voordat ik daar op in wil gaan, werd vandaag op nu.nl weer duidelijk hoe het werkt in de farmaceutische industrie. Artsen die gesponsord worden door bedrijven uit deze tak, schrijven vaker medicatie van deze bedrijven voor (waaronder vooral ook de duurdere medicatie). Dit is eigenlijk niets nieuws, zo werkt dit al jaren. Echter gaf dit onderzoek niet aan dat artsen beïnvloed worden door deze industrie, dat mag niet geconcludeerd worden. Klinisch onderzoek wordt op grote schaal louter door de farmaceutische industrie gedaan, of gefinancierd. De farmacie zal op deze manier dus geheel bepalen wat artsen leren over medicatie. Mogen we dat vreemd vinden?
Wat doet nu precies antidepressiva in ons lichaam? Er zijn verschillende soorten antidepressiva. Waar ze voornamelijk voor zorgen is dat serotonine en noradrenaline in onze zenuwverbindingen worden hergebruikt. Er wordt van uitgegaan dat mensen die ‘depressief’ zijn een tekort hebben aan serotonine en noradrenaline. Tekorten aan deze beide hormonen kunnen om allerlei redenen ontstaan. Als dit probleem ontstaat doordat we niet lekker in ons vel zitten, dan kan een medicijn als antidepressiva de oorzaak oplossen. Dat is alleen niet het geval. Doordat de spiegels van deze hormonen gaan we ons zo voelen. Dan is een antidepressiva niets anders dan het bestrijden van een symptoom, van een achterliggend probleem. Nu is het interessant, wat kunnen de oorzaken zijn van een tekort aan serotonine en noradrenaline?
Laten we eerst kijken naar serotonine. Serotonine is eigenlijk onze interne antidepressiva. Het zorgt voor onze stemming, eetlust en eigenlijk voor een heleboel andere processen die ons gezond houden. Tekorten treden steeds regelmatiger op in onze westerse wereld. Er zijn een aantal mensen met een genetische afwijking, waardoor ze minder serotonine aanmaken. Voor de grote groep geldt dat dit vaak te maken heeft met hun lifestyle. Slechte voedingsgewoontes kunnen dit behoorlijk in de hand werken, vooral het eten van teveel (geraffineerde suikers). Bij een teveel aan insuline in het lichaam, kan het lichaam gegeven moment niet meer genoeg serotonine produceren. Overige factoren zijn ook te weinig lichaamsbeweging en stress (en alle invloeden die dat heeft in ons leven).
Noradrenaline is een stresshormoon. Het zorgt ervoor dat we adequaat kunnen reageren in (acute) stresssituaties. Teveel van dit hormoon kan gegeven moment leiden tot paniekaanvallen. Een tekort kan juist eerder depressieve gevoelens opwekken. Tekorten kunnen vooral ontstaan door te lange periodes van stress. Gegeven moment kan het lichaam dan niet meer voldoende noradrenaline aanmaken. Dat zorgt er ook weer voor dat we minder dopamine aanmaken, een hormoon dat ons motivatie geeft om dingen te ondernemen. Opnieuw is een antidepressiva hier een symptoom bestrijder, maar lost het uiteindelijk probleem niet op. Voordeel voor de farmacie is dan wel, dat mensen die moeten blijven gebruiken, want de depressieve gevoelens komen weer terug zodra iemand zou stoppen. Het probleem is niet weg!
Dan heb ik het verder nog niet gehad over de schadelijke bijwerkingen van antidepressiva. Bekend is, zeker van een paar soorten, dat het de kans op hart- en vaatziekten verhoogd. De lijst is veel langer, maar even niet interessant voor nu. Het is duidelijk dat er bij dit soort klachten sprake is van een hormoondisbalans. En daar kunnen we zelf vaak heel veel aan doen.
Er zijn een aantal simpele dingen die we moeten doen, om deze disbalans tegen te gaan. De eerste oplossing is het eetpatroon veranderen. Geen (geraffineerde) suikers meer, maar vooral veel (onbewerkte) vetten en eiwitten. Zeker eiwitten zijn nodig, omdat er een aantal bouwstenen in zitten voor de aanmaak van hormonen. De tweede is lichaamsbeweging. Beweging zorgt ervoor dat het lichaam weer serotonine aan gaat maken. Dagelijks een stuk wandelen kan al voldoende zijn (stukken van een half uur). Zorg er ook vooral voor om de rest van de dag niet de hele tijd te zitten. Elk half uur even opstaan is zeer belangrijk. De derde oplossing is voldoende slaap. In onze slaap kan het lichaam herstellen en probeert het alles dat in disbalans is weer te herstellen. Bij tekort slaap lukt dit niet. Zeker bij dit soort problemen zou ik adviseren gemiddeld 9 uur of meer per nacht te slapen. Overige oplossingen zijn het opzoeken van de zon, oftewel buiten zijn. In periodes van stress hebben we vaak extra B-vitamines nodig, mogelijk kan een supplement in deze situaties ook erg nuttig zijn.
Hele fijne feestdagen!
Richard Wuisman.